Như tựa đề, mình ghi ở đây những gì mình đã làm trong kỳ nghỉ xuân để giúp con trau dồi tiếng Việt. Hy vọng các bạn có thể tìm thấy một số gợi ý hữu ích trong nhật ký này. Các bạn đọc Phần 1 ở đây nha.

Nghe tập này trên Youtube hoặc Spotify.

Phần 2: Ngày 9 đến ngày 17

Ngày 9

Hôm nay sang Doraemon tập 5 rồi các bạn ơiiiii

Mình đọc cho con được bốn truyện nhỏ. Các bạn nghe mình nhắc đi nhắc lại chuyện mình cho con đọc một chữ trong tên truyện mãi chắc là chán quá rồi, hôm nay mình quay cho các bạn xem cho dễ hình dung nè. Đang bị nấc cụt mà mẹ vẫn không cho qua, khổ thân cu cậu. 🙂

Đọc xong một chữ thì mẹ chỉ tay từng chữ cho đọc lại thêm lần nữa, tổng cộng chỉ mất 43 giây thôi, nhẹ nhàng thoải mái.

Ngoài ra, con cũng được xem phim hoạt hình Doraemon khoảng một tiếng, và mình vẫn nói chuyện với con 100% tiếng Việt. Con nói với mình thì chắc được 90%. Có một lúc nó mang một quyển sách khoa học kiểu ‘1000 câu hỏi vì sao’ ra khoe mình, thì nó bắn muốn 50% tiếng Anh luôn, dùng tiếng Anh cho cả những từ nó đã biết bằng tiếng Việt rồi (như núi lửa, nham thạch, lốc xoáy, phi hành gia, tên lửa, tảng băng v.v.). Điều đó cho thấy vốn từ vựng khoa học, ‘cao cấp’ hơn trong tiếng Anh của nó mạnh hơn tiếng Việt rất nhiều, và mình biết khoảng cách giữa hai thứ tiếng sẽ ngày càng gia tăng. Mình tiếp tục cố gắng thôi! Hiện tại ít nhất con vẫn hoàn toàn thoải mái tiếp nhận thông tin bằng tiếng Việt, có nghĩa là phản xạ nói tuy kém hơn nhưng phản xạ nghe hiểu vẫn mạnh. Vậy là mình hài lòng lắm rồi.

Ngày 10 và 11

Lâu rồi không chơi, hôm nay hai mẹ con lôi bộ xếp hình (loại này gọi là ZOOB) ra chơi lại. Bọn mình xếp hình khủng long bạo chúa. Thông qua hai mươi phút chơi cái này, mình đã giúp con củng cố thêm về số, màu sắc, và các bộ phận cơ thể. Chẳng hạn, để làm được con khủng long này, con phải chuẩn bị sáu chi tiết màu đỏ, bảy chi tiết màu xanh lá cây, bảy chi tiết màu vàng v.v. mình khuyến khích con đếm bằng tiếng Việt. Khi mình lắp ráp (cái này thỉnh thoảng cần dùng lực một chút, và tay con chưa đủ lực để gắn các chi tiết lại), mình luôn nhờ con “Bây giờ lấy cho mẹ hai cái màu xanh để mẹ làm chân con khủng long nha”, “Con đếm giùm mẹ xem cần bao nhiêu màu xám để làm đuôi nó nha”, “Xong hai đùi rồi, bây giờ làm đến thân của nó nha” v.v.

Các bạn cứ tận dụng bất cứ đồ chơi nào có sẵn trong nhà để vừa cùng con chơi, vừa dạy con tiếng Việt như vậy nha.

Hôm nay sau khi con coi xong một tập phim Doraemon đại loại nói về một chiếc xe cảnh sát bạo lực, nó có một cái que để đi đánh người, thì con mình kể lại cho mình nghe và nói “Con ghét cái xe cảnh sát đó, nếu mà con gặp nó thì con sẽ cho nó một trận.”

Mình phá ra cười, và cảm thấy sung sướng. Các bạn biết vì sao không, vì mình chưa bao giờ dạy con cụm từ “cho ai một trận” cả. Thật ra trước đây mình đã nhận ra, ô, con mình nếu nó chỉ học tiếng Việt từ mình thì nó sẽ không bao giờ biết những từ như là “ăn đòn”, “ăn roi”, “cho một trận”… vì mình (trộm vía) có cố gắng không đánh mắng con. Thế là bây giờ may quá, có phim dạy cho nó rồi, mình sung sướng vì con dùng cụm từ đó rất chính xác và mình nhìn thấy sự tiến bộ của con thông qua việc xem phim.

Giao tiếp giữa con và ba mẹ có thể rất hạn chế. Chẳng hạn, trước đây mình đã dạy một học viên, em chỉ biết xưng hô “ba mẹ – con” vì em chỉ nói tiếng Việt với ba mẹ và không có nhiều mối quan hệ khác bằng tiếng Việt. Khi em gặp mình, em phải học “chị – em” và hay bị mắc lỗi như gọi “chị” xưng “con”. Vì vậy, các bạn cho con tiếp xúc với nhiều nguồn tiếng Việt khác nhau như phim ảnh, sách vở, bạn bè người Việt của ba mẹ v.v. nhé, để mở rộng vốn từ.

Ngày 12

Buổi sáng khi chồng mình đi chạy bộ về, con mình hỏi ba bằng tiếng Anh: “Have you come home?” (Ba về nhà rồi hả?) Chồng mình khựng lại một vài giây rồi nói “Yeah” (Ừ).

Các bạn có để ý thấy người Việt có một cách chào hỏi đặc trưng, đó là chào bằng cách hỏi một câu hỏi, thừa nhận hành động mà người nghe đang làm không? Ví dụ, mình gặp bạn mình ngoài chợ, mình sẽ chào kiểu: “Đi chợ hả?” Mình gặp bạn mình ở rạp chiếu phim, tay cầm bắp nước vé xem phim, mình sẽ nói: “Đi coi phim hả?” Mình về nhà, mẹ mình sẽ nói “Về rồi đó hả?” Đó, những câu hỏi mà không cần câu trả lời, hiển nhiên bạn mình đang đi chợ, bạn mình đang đi coi phim, mình về tới nhà.

Đó là lý do mà chồng mình khựng lại một vài giây, không biết nên nói gì. Vì nó nói tiếng Anh nhưng hồn cốt là tiếng Việt!

Đến chiều, mình đang giúp con mặc quần thì thấy một móng chân của nó bị xước ra, mình định đi lấy cái bấm móng tay cắt đi cho nó thì nó nói: “Mẹ không cần phải lo về chuyện đó đâu!” Lại đến mình khựng lại một vài giây. Người Việt chắc là sẽ nói “Kệ đi mẹ ơi, không sao đâu mẹ ơi!”, còn cái này rõ ràng nó nghĩ trong đầu bằng tiếng Anh “Don’t worry about it” rồi nó dịch qua tiếng Việt. Đó, nói tiếng Việt nhưng hồn cốt lại là tiếng Anh!

Được quan sát một đứa trẻ học hai ngôn ngữ cùng một lúc, chứng kiến hai ngôn ngữ đó giao thoa, ảnh hưởng qua lại là một trong những trải nghiệm rất đặc biệt với mình. Bệnh nghề nghiệp he he.

Ngày 13 và 14

Ngoài việc con vẫn được tập đọc với tên truyện, hôm nay mình vẽ hình Tôn Ngộ Không và viết mấy câu dán ở cửa bếp. Con thấy và tò mò muốn biết Tôn Ngộ Không nói gì, nên hai mẹ con đã tập đọc thêm một chút. Anh chàng rất sung sướng vì Tôn Ngộ Không muốn kết bạn, hỏi mình “Có thật Tôn Ngộ Không nói như vậy không?” 🙂 Rồi còn khoe ba, dịch cho ba nữa. Các bạn có thể thử cách này với các nhân vật hoạt hình con yêu thích nha.

Hôm nay chồng mình chở con đi khám răng định kỳ. Khám xong con được phát một tuýp kem đánh răng miễn phí. Khi ra xe, trước khi chở con về, con muốn khoe tuýp kem đánh răng với mình nên chồng mình đã quay một video ngắn gửi cho mình, mời các bạn cùng xem:

Video tuy ngắn nhưng có nhiều ý nghĩa với mình. Khi chồng mình hỏi con “What have you got?” (Con có gì đấy?), nó trả lời bằng tiếng Anh. Chồng mình nhắc ngay, “You got to speak Vietnamese. It’s mummy.” (Con phải nói tiếng Việt với mẹ chứ), thế là từ đó cho đến cuối video, ba hỏi bằng tiếng Anh nhưng con trả lời tất cả bằng tiếng Việt, vì đang “nói chuyện” với mẹ.

Mặc dù công việc dạy tiếng Việt cho con là do mình đảm nhiệm, người nói ngôn ngữ còn lại trong gia đình cũng phải tích cực ‘giám sát’, khuyến khích thì mới có hiệu quả cao nhất. Phương pháp dạy con nói tiếng Việt thật ra rất đơn giản, như trong gia đình mình là, ba nói tiếng Anh, mẹ nói tiếng Việt. Nghe thì đơn giản, nhưng thực thi được thì đòi hỏi cả gia đình phải đồng lòng, nhất quán làm theo ‘chính sách’ ngôn ngữ mà mình đã đề ra. Video này cho mình thấy, ngay cả khi mình không có ở đó, chồng mình vẫn làm nhiệm vụ nhắc nhở, khuyến khích con dùng đúng ngôn ngữ để giao tiếp với mẹ. Việc dạy tiếng Việt cho con thỉnh thoảng cảm thấy khá là đơn độc (chỉ có mỗi mình mình!), nhưng sự hỗ trợ của gia đình, đặc biệt là chồng mình, đã khiến hành trình đó bớt đơn độc đi một tí. Mình cảm thấy rất cảm kích.

Vì thế, nếu mình có thể cho các bạn một lời khuyên, thì đó là, hãy trao đổi với vợ, chồng của mình. Nhờ vợ, chồng mình tích cực giám sát, nhắc nhở, động viên con. Con nói tiếng Việt được hay không đều cần có sự đồng lòng hỗ trợ của người nói ngôn ngữ còn lại. Đồng vợ đồng chồng tát biển Đông cũng cạn nha các bạn. Cố lên nào!

Ngày 15, 16 và 17

Kỳ nghỉ xuân năm nay ở chỗ mình thời tiết khá là tệ, mưa suốt, chỉ đến mấy ngày cuối thì nắng đẹp được tí. Các anh chị họ của con đến thăm nên bọn mình đi chèo thuyền ngoài hồ, ra ngoài biển chơi, đi thăm những phế tích của những lâu đài cổ… Con nói tiếng Anh nhiều, nhưng được cái khi quay sang mẹ vẫn tự động chuyển sang tiếng Việt, dù nhiều khi trong câu cũng lẫn mấy từ tiếng Anh vào. Cả nhà nội gồm ông bà, bác, cô, anh chị em họ đều biết “Mẹ ơi” có nghĩa là gì vì nghe con mình gọi riết rồi biết luôn.

Mấy ngày cuối này mình cũng bận vì mình phải biên tập cho xong một cái video con nói tiếng Trung Quốc để tham dự một cuộc thi quy mô nhỏ. Mình thật sự cũng không quan tâm đến cuộc thi lắm, nhưng nó cho mình một cái cớ, một nguồn động lực để học đều đặn và quay lại làm kỷ niệm cho con. Từ tháng 3 năm nay mình quyết tâm mỗi ngày dạy con một phút tiếng Trung, đến giờ được một tháng thì hai mẹ con vẫn đang thực hành đều đặn. Như trong một tập “Dạy con tiếng Việt: Như bắt nó đánh răng vậy!” mình có chia sẻ, dù chỉ học một phút mỗi ngày nhưng hiệu quả đạt được có thể vẫn rất to lớn. Nói chung mình không kỳ vọng con phải lưu loát tiếng Trung gì cả, chỉ cần thích nghe nhạc, thích âm thanh của tiếng Trung, tò mò hứng thú về Trung Quốc là vui rồi.

Nói chung hai tuần rưỡi nghỉ lễ này chủ đề tiếng Việt chính của con mình vẫn là Tây Du Ký và Doraemon thôi. Nhờ cho con tiếp xúc với Tây Du Ký mà mình cũng có cơ hội tìm hiểu lại ý nghĩa của câu chuyện kinh điển này. Thành ngữ Trung Quốc có câu, “Tâm viên ý mã” – tâm như con khỉ, ý nghĩ thì như con ngựa, tâm ý con người thì luôn nhảy nhót, xáo động, chạy nhanh như ngựa. Tôn Ngộ Không và Bạch Long Mã chính là tâm và ý của sư phụ (thân xác), chính tâm và ý sẽ giúp đến được Tây Thiên (giác ngộ). Con còn bé nên chỉ quan tâm chuyện đánh thắng yêu quái thôi, nhưng dạy con đúng là cơ hội để mình giáo dục chính mình. Mình để dành những thứ hay ho này đến khi con lớn hơn để chia sẻ cùng con vậy.

Doraemon thì ngoài chuyện đánh đấm bắt nạt bạn bè mình không thích mấy, lại chắp cánh thêm cho trí tưởng tượng của con. Ví dụ, khi tập đọc, mình bảo con tìm giúp mẹ chữ “XA”, con liền tưởng tượng ra mình chính là một cỗ máy “Bíp bíp… đây là máy tìm ‘X’”, đi xem phế tích của một lâu đài cổ thì ước có cỗ mày thời gian để đi xem lúc lâu đài còn nguyên vẹn… Con giải trí, tư duy, tưởng tượng bằng tiếng Việt được không gì khác chính là mong ước của mình.

Cảm ơn bạn đã theo dõi nhật ký 17 ngày nghỉ xuân của mẹ con mình. Hy vọng các bạn đã tìm thấy ở đây mấy ý tưởng hữu ích. Hẹn gặp lại các bạn trong những tập tiếp theo nhé!