Lại một bài về thành quả. 🙂 Mình vừa mới hoàn thành khoảng bốn tháng dạy con tập đọc tiếng Việt, nên hôm nay mình làm một bài tổng kết ngắn chia sẻ cùng các bạn. 

Nghe bài này ở đây.

Nói bốn tháng thì có vẻ dài, nhưng thật ra bé chỉ tập đọc với mình một vài phút hàng ngày. Khi mới bắt đầu, bé chỉ tập đọc một, rồi hai, ba chữ, nên có khi còn không đến một phút. Dần dần bé quen nếp và đọc giỏi hơn thì mình tăng lên, nói chung thường không quá ba phút. Mấu chốt là sự liên tục và đều đặn. 

Nếu tính trung bình bé học 5 ngày/tuần, 20 ngày/tháng, mỗi ngày 3 phút, thì tổng cộng trong 4 tháng qua bé chỉ tập đọc khoảng 5 x 22 x 3 = khoảng 300 phút = 6 tiếng thôi. 

Tuy tính tổng thời gian chỉ 6 tiếng, nhưng mình thấy thành quả đạt được lại rất đáng kể, và mình tin chắc nếu mình kiên trì như bốn tháng vừa rồi, thì mùa hè tới bé sẽ có thể tự đọc được sách truyện có câu ngắn, nội dung đơn giản. 

Độ tuổi và tính cách của bé 

Mình bắt đầu dạy bé tập đọc một cách đều đặn từ 4 tuổi 6 tháng, đến bây giờ là 4 tuổi 10 tháng, là được 4 tháng. 

Nếu mình đợi tới lúc bé 5 tuổi mới dạy thì mình nghĩ bé sẽ tiến bộ nhanh hơn. Tuy nhiên, vì mình muốn dạy bé đọc tiếng Việt trước tiếng Anh, và hè năm sau bé nhà mình đi học lớp 1 rồi, sẽ học đọc viết tiếng Anh ở trường, vì vậy mình dạy sớm hơn. Các bạn có thể nghe tập mình nói về lý do mình dạy con đọc tiếng Việt trước tiếng Anh ở đây nha.

Dạy sớm hơn mình thấy có vất vả hơn, ví dụ bé không tập trung được lâu, nhiều, não của bé chưa phát triển đến độ lý tưởng để học chữ v.v. Bé nhà mình thì mình thấy cũng bình thường thôi, cũng không phải là rất có năng khiếu về ngôn ngữ hay đặc biệt thông minh ham học gì đâu. Bé cũng tâm trạng thất thường, vui thì cũng chịu học, buồn thì thôi đó. Những lúc đấy, mình cũng chỉ biết cố hết sức nhẹ nhàng khuyên nhủ, động viên, giảng giải cho bé tầm quan trọng của việc biết đọc, “dụ dỗ” bé bằng bánh kẹo, thưởng thời gian đọc truyện hay xem ti vi… mà thôi. 

Vì vậy, bài tổng kết này của mình chỉ mang tính tham khảo nha, tuỳ độ tuổi và tính cách của bé mà mình nghĩ thành quả đạt được sẽ khác nhau.

Các nội dung hai mẹ con đã đi qua

Trong bốn tháng vừa rồi, hai mẹ con mình đã học được: 

1. Sáu thanh (thể hiện bằng 5 dấu trên chữ viết) 
2. Chín nguyên âm đơn: a, e, ê, i (y), o, ô, ơ, u, ư 
3. Tất cả phụ âm đầu, bao gồm cả phụ âm đơn (như b, c, d, đ…) và phụ âm ghép (như gh, ch, tr, ng…)

Trong đó các thanh, nguyên âm đơn, phụ âm đầu đơn thì bé nắm chắc hơn, ít nhầm lẫn. Còn phụ âm ghép thì vui thì nhớ, buồn thì quên. 🙂 Mình vẫn phải gợi ý nhiều. 

Mình dạy bé đọc bằng sách tập đánh vần này, tất cả các nội dung trên là từ đầu đến bài 26. Phần này mất khoảng 3 tháng để hoàn thành. 

Sau các nội dung trên thì bé sẽ học các vần (như an, ênh, iêng, eo v.v. một tỷ vần luôn) rồi ghép với các thanh và các phụ âm đầu. Phần này là từ bài 27 đến bài 90 theo sách này. 

Tuy vậy, gần đây mình đã chuyển sang sử dụng tài liệu khác để tập đọc cùng con, đó là các sách truyện đơn giản. 

Sách tập đánh vần và sách truyện: Ưu và nhược điểm

Mình thấy sách dạy đánh vần có ưu điểm là: cấu trúc rõ ràng, dạy từ dễ tới khó, cho mình một điểm tựa, một chương trình khung để theo. Cái này rất hữu ích cho phụ huynh nào mà không biết bắt đầu từ đâu, không biết nên dạy cái nào trước… thì nương theo đó. Trông lại có vẻ rất “chính thống” nữa. 

Nhược điểm là ôi trời ơi là chán :), có nhiều câu khiên cưỡng, gượng ép, đây là một khó khăn khách quan vì họ chỉ có thể viết câu có các âm đã được học. Có nhiều câu bé đánh vần được hết nhưng trúc trắc, khó nhớ, bé khó lặp lại hoặc không hiểu được ý nghĩa của câu. 

Đây là lý do sau ba tháng, mình quyết định chuyển sang sử dụng sách truyện của bé hồi còn nhỏ (0-3 tuổi) để tập đọc. Ngược lại với sách đánh vần, sử dụng sách truyện có ưu và nhược điểm như sau:

Ưu điểm: Đỡ chán. 🙂 Hầu hết các sách này cũng có nhiều câu, từ vựng lặp đi lặp lại. Cái này rất tốt để bé luyện tập đọc trơn (đọc trơn có nghĩa là không đánh vần mà nhớ luôn nguyên cả khối chữ đó). Người lớn mình đọc trơn chứ không đánh vần từng từ nữa. 

Chẳng hạn, đây là một quyển Ehon con mình đọc hồi bé xíu. Cả quyển sách lặp đi lặp lại, nên đến trang cuối cùng, bé có thể chỉ tay đọc “Đây là gì nhỉ?” rất nhanh. 

Nhược điểm: Có nhiều từ bé chưa thể tự đánh vần vì chưa học, bé có thể thấy nản vì khó quá. Mình xử lý vấn đề này bằng cách, từ nào bé chưa học mình sẽ giúp đánh vần phần vần giúp, rồi bé chỉ ráp vần với dấu thanh và phụ âm đầu là được. Chẳng hạn, như trong câu “Là củ cà rốt sần sật giòn giòn”, mình cho bé đọc “Là củ cà rốt” thôi, còn “sần sật giòn giòn” thì mình giúp. 

Vì các câu trong sách truyện đều là câu có nghĩa, tự nhiên nên khi mình chỉ tay, cho bé đọc lại cả câu, bé đọc lại lại khá dễ dàng. 

Quyển này cũng tương tự, lặp đi lặp lại “Đây là chú cừu…”, cho nên sau mấy lần như vậy thì bé nhà mình thấy những chữ này thì phản xạ nhanh hơn. Ngoài ra, sách có nhiều hình ảnh minh hoạ nên bé được gợi ý, ví dụ, trong trang này bé đọc “Đây là chú cừu đang…”, sau đó hình ảnh đã gợi cho bé “tắm”, sau đó mình hướng dẫn bé đánh vần chữ này nữa là xong. Đây là ưu điểm vượt trội so với việc đọc một câu trong sách đánh vần như “Bố Trà có cá trê to” rất xa lạ, khó nhớ. 

Những thành công đầu tiên 

Thành công đáng kể đầu tiên, đối với mình đó là tạo được thói quen tập đọc cho con. Lúc nào mình cũng thấy tạo được thói quen để học liên tục, đều đặn ngay cả khi mình bận, lười, nản chí là khó nhất. Đối với việc học ngoại ngữ, học 30 phút một tuần không bằng học 5 phút mỗi ngày, dù tổng thời lượng là như nhau. Sau bốn tháng, bé nhà mình vào nếp rồi, thỉnh thoảng mình bận quá quên tập đọc thì bé còn nhắc: “Nào, đoán xem hôm nay ai lại quên tập đọc nào?” (Nó nói y như ngữ pháp tiếng Anh vậy đó các bạn, buồn cười lắm) Nghĩa là bây giờ, bé nhắc mẹ nếu chưa tập đọc luôn chứ mình không còn là người duy nhất nhắc nhở, đốc thúc nữa. 

Thành công thứ hai, theo mình là qua mỗi tuần, phản xạ của bé nhanh hơn, và bé đọc được nhiều chữ một lần hơn. Khi mới bắt đầu, bé chỉ đọc một, hai chữ. Bây giờ trong 2-3 phút, bé có thể đọc khoảng 8-10 chữ rồi. Một số từ do nhìn thấy nhiều lần, bé bắt đầu có thể đọc trơn, ví dụ như: bà, mẹ, có, đây, là… điều đó khiến cho tốc độ đọc mỗi ngày một nhanh hơn. 

Thành công thứ ba, là bé có hứng thú và bắt đầu tập viết tiếng Việt. Bé hay hỏi mình chữ gì viết làm sao, hoặc tự nghĩ ra cách viết dựa trên những gì bé viết. Phần lớn thời gian là viết sai, nhưng nuôi dưỡng được sự hứng thú cho bé là mình đã mừng lắm rồi. Đi học ở trường nói tiếng Anh nhưng bé thích viết “thư”, làm thiệp cho mẹ và luôn cố viết tiếng Việt, làm mình cảm động lắm. 

Bé làm thiệp ghi “Iw mẹ” ở nhà trẻ cho mình. Chữ mẹ thì biết viết, còn chữ “iw” thì tự chế. 🙂

Bé viết tên mọi người trong nhà với sự giúp đỡ của mình

Đấy, tạm tổng kết hành trình bốn tháng vừa qua như vậy, một hai tháng nữa có tiến bộ gì mình sẽ lại cập nhật nhé. Cố lên nhé các bạn!